Εισαγωγή
Κατά μήκος της διαδρομής Κάθε μέρα η Ευρώπη καταναλώνει τεράστιες ποσότητες ορυκτών καυσίμων. Ένας τεράστιος, νέος αγωγός φυσικού αερίου έχει ήδη προγραμματιστεί για την εξασφάλιση της συνεχούς τροφοδοσίας των υδρογονανθράκων. Ωστόσο, τα ορυκτά καύσιμα έχουν ολέθριες συνέπειες τόσο για τους ανθρώπους όσο και για το κλίμα. Ο Νότιος Διάδρομος Φυσικού δεν θα αποτελεί εξαίρεση. Αυτή είναι η ιστορία εκείνων που μοιράζονται τη ζωή τους με τον αγωγό.
Η «εξάρτηση» της Ευρώπης σε αριθμούς
Οι βιομηχανίες, οι οικονομίες και οι υποδομές της Ευρώπης διαμορφώνονται από τα ορυκτά καύσιμα. Πανίσχυρες επιχειρήσεις, ομάδες πίεσης και χρηματοδότες της βιομηχανίας πετρελαίου δουλεύουν σκληρά προκειμένου να διασφαλίσουν ότι κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να αλλάξει.
Οι ζωές των ανθρώπων, η σταθερότητα του κλίματος και η δυνατότητα πρόσβασης σε ενέργεια, όλα αυτά έρχονται σε δεύτερη μοίρα, μπροστά στην κατανάλωση των ολοένα αυξανόμενων ποσοτήτων ορυκτών καυσίμων.
Τα άσχημα νέα, όμως, είναι ότι η ΕΕ και τα κράτη μέλη της δεν ενεργούν από μόνα τους. Η εξοικονόμηση ενέργειας και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας προωθούνται, αλλά η ΕΕ συνεχίζει να δίνει προτεραιότητα στα ορυκτά καύσιμα, ειδικότερα στην επέκταση των υποδομών φυσικού αερίου.
Η «ναυαρχίδα» του ενεργειακού σχεδιασμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι ένας νέος αγωγός, 3.500 χιλιομέτρων, ξεκινώντας από το Αζερμπαϊτζάν: τον Νότιος Διάδρομος Φυσικού Αερίου, ο οποίος θα παρατείνει την εξάρτηση της Ευρώπης από ορυκτά καύσιμα για πολλές δεκαετίες ακόμα.
Ενεργειακή Λεωφόρος
Οι πολιτικοί στην Ευρώπη φαίνεται να συμφωνούν, εν μέρει χάρη στην έντονη άσκηση πίεσης των ομάδων, όπως του Ευρωπαϊκού Κέντρου του Αζερμπαϊτζάν. Ο José Manuel Barroso, ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ονόμασε τον Αγωγό Φυσικού Αερίου Ευρώπης- Κασπίας ως «μια ενεργειακή λεωφόρος για τον 21ο αιώνα». Σήμερα οι ηγέτες της ΕΕ είναι επίσης πρόθυμοι να ωθήσουν το έργο που ισχυρίζονται είναι ζωτικής σημασίας για την ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ.
Έχουμε ταξιδέψει κατά μήκος της διαδρομής αυτού του αγωγού, για να δούμε πού θα οδηγήσει. Πώς θα καθορίσει το ενεργειακό μέλλον μας, και ποια θα είναι η επίδρασή του στους ανθρώπους που ζουν κατά μήκος της διαδρομής; Καθώς κάναμε τη διαδρομή μάθαμε τις ιστορίες εκείνων που επηρεάζονται άμεσα από την κατασκευή του.
Η πρώτη μας στάση είναι το Μπακού, η πρωτεύουσα του Αζερμπαϊτζάν καθώς και το μέρος από το οποίο αντλείται το φυσικό αέριο.
Αζερμπαϊτζάν
Πήγαινε στην αρχική σελίδαΟι Ευρωπαϊκοί Αγώνες δεν είναι η πρώτη μεγάλη εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο Μπακού, και δεν θα είναι η τελευταία. Μια πληθώρα σπουδαίων εκδηλώσεων (συμπεριλαμβανομένων αυτών της Eurovision και της Φόρμουλα Ένα (Formula One) και χορηγίες ιδιαίτερης προβολής στηρίζουν την εικόνα του Αζερμπαϊτζάν,ως ένα περήφανο και σύγχρονο έθνος.
To Μπακού είναι μια πόλη υπό μόνιμη κατασκευή. Δισεκατομμύρια δολάρια από τα χρήματα του πετρελαίου έχουν δαπανηθεί για την κατασκευή νέων δρόμων, γυάλινων ουρανοξυστών και τα εντυπωσιακά επιτεύγματα της σύγχρονης αρχιτεκτονικής. Η κατασκευή είναι χαοτική, αλλά τα κτίρια συνδυάζονται παραδόξως καλά με την ιστορική αρχιτεκτονική του κέντρου της πόλης.
Η λάμψη των αθλητικών Αγώνων δεν είναι για όλους. Φτάσαμε στο αεροδρόμιο του Μπακού μαζί με την Emma Hughes από τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό Platform London, μια σκληρή επικρίτρια, τόσο του καθεστώτος του Αζερμπαϊτζάν όσο και της BP, τη βρετανική πετρελαϊκή εταιρεία η οποία έχει εκμεταλλευθεί τους πόρους ορυκτών καυσίμων του Αζερμπαϊτζάν τα τελευταία 20 χρόνια. Προφυλακίστηκε και την επιβίβασαν σε ένα αεροπλάνο για να πάει πίσω στο Λονδίνο. Η Emma ήταν η πρώτη από τους πολλούς ανεπιθύμητους στο κόμμα επισκέπτες - συμπεριλαμβανομένων των δημοσιογράφων από την εφημερίδα Guardian και ακτιβιστές της Διεθνούς Αμνηστίας.
Ο δημόσια αντιτιθέμενος πρόεδρος Aliyev και η κυβέρνησή του είναι πολύ επικίνδυνη. Υπάρχουν επί του παρόντος 87 πολιτικοί κρατούμενοι στο Αζερμπαϊτζάν - περισσότεροι από ό, τι είναι μαζί σε Ρωσία και Λευκορωσία. – Το καθεστώς στο Μπακού φυλάκισε πολλούς –σημαντικούς υπέρμαχους των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά το διάστημα πριν τους Ευρωπαϊκούς Αγώνες. Τη νύχτα της τελετής έναρξης των Αγώνων, πολλοί από αυτούς καθόταν μόλις λίγα χιλιόμετρα μακριά πίσω από τους τοίχους και τα συρματοπλέγματα της φυλακής Kurdexani .
Φιμωμένες Φωνές
Πολλές διεθνείς οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν ζητήσει από τις αρχές του Αζερμπαϊτζάν να απελευθερώσουν και τους δύο κρατουμένους συνείδησης, μέχρι στιγμής όμως χωρίς επιτυχία.
*Από τότε που δημοσιεύθηκε στα Αγγλικά το ντοκυμαντέρ Κατά μήκος της Διαδρομής τον Ιανουάριο του 2016, ορισμένοι πολιτικοί κρατούμενοι έχουν απελευθερωθεί, μεταξύ των οποίων είναι οι Khadija Ismailova και Intigam Aliyev. Ωστόσο, εξακολουθούν να είναι κάτω από τεράστια πίεση από το καθεστώς του Αζερμπαϊτζάν.
«Είναι καθήκον του κάθε πολίτη που θέλει μια πιο διαφανή και δημοκρατική χώρα να αποκαλύψει τη διαφθορά και τις καταχρήσεις της εξουσίας. Είμαι πολύ υπερήφανη για αυτήν», λέει δείχνοντας ταυτόχρονα ένα περιδέραιο που έχει ως σχήμα το όνομα της κόρης της.
Ο Khadija κατηγορήθηκε για υποκίνηση μίας πρώην συναδέλφου της να αυτοκτονήσει, μια κατηγορία την οποία, στη συνέχεια, η συνάδελφός της απέσυρε, δηλώνοντας σε μία online μαρτυρία της ότι οι κατηγορίες έγιναν υπό πίεση. Οι εισαγγελείς αργότερα πρόσθεσαν και άλλες ψευδείς κατηγορίες. Λίγο μετά όταν συναντηθήκαμε με την Elmira, η κόρης της καταδικάστηκε σε επτάμισι χρόνια φυλακή. Το μόνο της έγκλημα: η δημοσιογραφία της, η οποία αποκάλυψε τη διαφθορά,η οποία έφτανε μέχρι τον Πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν και την οικογένειά του.
Μετά από περισσότερο από οκτώ μήνες σε προσωρινή κράτηση, ο Intigam Aliyev καταδικάστηκε σε επτάμισι χρόνια φυλάκιση για σκηνοθετημένες κατηγορίες «φοροδιαφυγής», «κατάχρηση εξουσίας», «παράνομη επιχειρηματικότητα», και «σφετερισμό» στις 22 Απρίλίου, 2015.
Εκδηλώσεις ευρείας προβολής, όπως οι Ευρωπαϊκοί Αγώνες παρέχουν επίσης μια ευκαιρία για τους ακτιβιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. "Οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα πρέπει να αντιμετωπίσουν την κυβέρνηση σχετικά με τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που συμβαίνουν εδώ και να κάνουν την απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων ως προϋπόθεση για τη συμμετοχή στους αγώνες," προτρέπει ο Necmin. «Προωθούμε τις ευρωπαϊκές αξίες, έτσι βασιζόμαστε στην υποστήριξή τους."
Περισσότεροι πολιτικοί κρατούμενοι
Όλοι ήξεραν ότι οι συλλήψεις των Khadija και Intigam ήταν θέμα χρόνου. Λίγο πριν συλληφθεί στο Μπακού, η Khadija γύρισε ένα βίντεο στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης, Στο βίντεο, η Khadija ενθαρρύνει τους ανθρώπους να συνεχίσουν να αγωνίζονται για τα ανθρώπινα δικαιώματα. "Αν η σύλληψη είναι το τίμημα, είναι εντάξει, αξίζει τον κόπο», λέει. Η ταινία κυκλοφόρησε την ημέρα που η Khadija συνελήφθη. Ο Intigam έμαθε για την υπόθεση εναντίον του, ενώ ήταν στο εξωτερικό, αλλά επέλεξε να επιστρέψει ούτως ή άλλως. Η απόφαση και των δύο ήταν ότι η φυγή δεν ήταν μια επιλογή τους.
Ενώ η κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν προσπαθεί να ρίξει στάχτη στα μάτια του κόσμου όσον αφορά την πραγματικότητα, το έργο τόσο των Khadija και Intigam αποκαλύπτει την πραγματική φύση του καθεστώτος του Αζερμπαϊτζάν - έχουν άφοβα τεκμηριώσει τις καταχρήσεις της εξουσίας, τη διαφθορά, την ευνοιοκρατία, την έλλειψη της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης και τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Khadija Ismayilova
Άλλες ιστορίες περιλάμβαναν πώς η οικογένειά του προέδρου απέκτησε κρυφά ένα οιονεί μονοπώλιο των υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας της χώρας, πώς η κόρη του έγινε ο ιδιοκτήτης μίας ιδιωτικοποιημένης τράπεζας και πώς κυβερνητικοί αξιωματούχοι και η οικογένειά του προέδρου «έχτισαν αυτοκρατορίες ακινήτων» στο Ντουμπάι και την Τσεχική Δημοκρατία. "Δεν τους κυνηγάω»,« επέμεινε η Khadija.
"Απλά, όπου κι αν σκαλίζω για στοιχεία εμφανίζονται τα ονόματά τους».
Το 2012, καθώς η Khadija ήταν στη μέση μιας ιστορίας σχετικά με τα συμφέροντα που αποκόμιζαν παράνομα κέρδη από την Πλατεία Εθνικής Σημαίας (National Flag Square) στο Μπακού, οι Aliyevs άρχισαν μια εκστρατεία εκφοβισμού εναντίον της. Ο πρόεδρος την αποκάλεσε έναν εχθρό του κράτους και έλαβε στιγμιότυπα από ένα βίντεο που την δείχνει να κάνει σεξ, το οποίο καταγράφηκε με μια κρυφή κάμερα στην κρεβατοκάμαρα της Khadija . Η επιστολή ανέφερε ότι αν δεν σταματούσε τις δραστηριότητές της, το βίντεο θα δημοσιευόταν στο διαδίκτυο. Όταν αρνήθηκε να σταματήσει τη δουλειά της, το βίντεο δημοσιεύτηκε δεόντως.
Την 1η Σεπτεμβρίου 2015 καταδικάστηκε σε επτάμισι χρόνια φυλακή. Οι συνάδελφοι και φίλοι της στο Έργο Organized Crime and Corruption Reporting Project ( «Οργανωμένο Έγκλημα και Αναφορά Διαφθοράς») αποφάσισαν να συνεχίσουν την έρευνά της μέσω του Προγράμματος Khadija (Khadija Project).
Intigam Aliyev
O Intigam έφερε περισσότερες από 200 υποθέσεις στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) στο Στρασβούργο, συμπεριλαμβανομένων των θεμάτων όπως οι παραβιάσεις των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας, της ελευθερίας της έκφρασης και το δικαίωμα του συνέρχεσθαι.
Πάνω από 40 υποθέσεις σχετίζονται με τις εκλογές του 2010 στις οποίες ο πρόεδρος Ilham Aliyev επανεξελέγη για τρίτη θητεία. Ο Ilham Aliyev διαδέχθηκε τον πατέρα του, Heydar, μετά το θάνατό του το 2003. Μαζί, πατέρας και γιος έχουν κυβερνήσει τη χώρα σχεδόν από την ανεξαρτησία της το 1993.Από τότε καμία από τις εκλογές δεν έχουν αναγνωριστεί ως «ελεύθερες και δίκαιες» από τη διεθνή κοινότητα.
Από τη φυλακή, ο Intigam συνεχίζει να εργάζεται σε υποθέσεις, παρά την παράνομη κατάσχεση όλων των εγγράφων που σχετίζονται με τις υποθέσεις του ΕΔΑΔ από τις Αρχές και την επιδείνωση στην κατάσταση της υγείας του.
Υπάρχουν επί του παρόντος 87 πολιτικοί κρατούμενοι στο Αζερμπαϊτζάν, συμπεριλαμβανομένων των δημοσιογράφων, μπλόγκερς, υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ακτιβιστές του κινήματος πολιτών NIDA και ένας αρχηγός της αντιπολίτευσης του οποίου η αποφυλάκισή του έχει διαταχθεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης του Αζερμπαϊτζάν έχουν έρθει αντιμέτωπα με βίαιες επιθέσεις. Οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα (Reporters Without Borders) κατέταξαν το Αζερμπαϊτζάν 162ο (από 180 χώρες) στον πρόσφατα δημοσιευμένο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου (Press Freedom Index) για το 2015. O Δημοσιογράφος Rasim Aliyev σκοτώθηκε το 2015, και πολλοί συγγραφείς και ραδιοτηλεοπτικοί παραγωγοί έχουν μπει φυλακή ή εξορίζονται αναγκαστικά..
Οι νόμιμες διαδηλώσεις διαλύονται σχεδόν καθημερινά και μια σειρά από πειθαρχικές νομοθετικές τροπολογίες έχουν καταστήσει εξαιρετικά δύσκολο τη λειτουργία των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών.
Υπάρχει μια κρίση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Αζερμπαϊτζάν και είναι πιθανό ότι η κατάσταση θα πάρει χειρότερη τροπή.
Το καθεστώς της BP-Aliyev
Παρά την επιδείνωση της κατάστασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η συνεργασία μεταξύ της ΒΡ και της κυβέρνησης Aliyev έχει ενταθεί όλο και πιο πολύ με την πάροδο των χρόνων. Οι Aliyevs εξαρτώνται από την BP προκειμένου να διατηρήσουντη ροή των εσόδων από το πετρέλαιο στο κράτος και τα προσωπικά οικονομικά της «Πρώτης Οικογένειας», καθώς επίσης και να βοηθήσουν το Μπακού να ισχυροποιήσει τους δεσμούς του σε ισχυρές συμμαχίες με την ΕΕ, τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο. Η BP ήταν επίσης ο επίσημος χορηγός των Ευρωπαϊκών Αγώνων, αλλά η υποστήριξη που έδωσε ήταν πολύ περισσότερο από μια απλή συμφωνία χορηγίας: η πετρελαϊκή εταιρεία βοήθησε να πραγματοποιηθούν οι Αγώνες, παρέχοντας εκπαίδευση και τεχνογνωσία.
Η Khadija ήταν σαφής σχετικά με την ευθύνη της ΒΡ για τα ανθρώπινα δικαιώματα στο Αζερμπαϊτζάν: «Η BP είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους η Δύση είναι πολύ διστακτική για τυχόν αλλαγές σε αυτή τη χώρα. Το καθεστώς Aliyev είναι καλό για την BP. Επιτρέπει τη λειτουργία της και μπορούν να διευθετήσουν ζητήματα με το καθεστώς. Η πολιτική επιρροή είναι μέρος της συμφωνίας. Η BP έχει κατηγορηθεί για την άνοδο του Aliyev του πρεσβύτερου στην εξουσία, αλλά δεν είναι μόνο ιστορία- η βρετανική κυβέρνηση σιωπά για τα προβλήματα με τη δημοκρατία στο Αζερμπαϊτζάν. Τα συμφέροντα της BP υπαγορεύoυν την ατζέντα ».
Επικοινωνήσαμε με την BP προκειμένου να μας μιλήσει για το ρόλο τους στο Αζερμπαϊτζάν, αλλά μας είπαν ότι δεν έχουν κανέναν διαθέσιμο για να σχολιάσει την κατάσταση.
Kόστος
Σύμφωνα με την Marlene Holzner, πρώην εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αυτό δεν είναι ένα πρόβλημα. "Με τη στενή συνεργασία με το Αζερμπαϊτζάν για θέματα όπως η ενέργεια, αυξάνονται οι πιθανότητές να σημειωθεί πρόοδος και σε άλλους τομείς. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέτει επίσης ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά τη διάρκεια των επίσημων συναντήσεων ", είπε τον Οκτώβριο του 2013.
Ο Νότιος Διάδρομος Φυσικού Αερίου εκτιμάται ότι θα κοστίσει 45 δισεκατομμύρια δολάρια . Μια τέτοια τιμή σημαίνει ότι ο αγωγός εξαρτάται από τα δημόσια δάνεια και τις επιδοτήσεις. Αλλά ο αγωγός δεν θα έχει μόνο μια οικονομική τιμή, θα έχει επίσης ένα τεράστιο πολιτικό κόστος, καθώς θα δούμε την Ευρώπη να υποστηρίζει ακόμα ένα αυταρχικό καθεστώς, προκειμένου να προμηθευτεί ορυκτά καύσιμα.
Όπως δείχνουν τα έργα των Khadija και Intigam καθώς και πολλών άλλων πολιτικών κρατούμενων, η πολιτική και η οικονομική δύναμη στο Αζερμπαϊτζάν βρίσκεται στα χέρια μιας μικρής ελίτ γύρω από τον πρόεδρο Ilham Aliyev. Οι αυξημένες ροές εισοδήματος τα τελευταία χρόνια, ιδίως μέσω της βιομηχανίας πετρελαίου, δεν έχουν οδηγήσει σε μια δημοκρατική αλλαγή, αλλά αντίθετα επέτρεψαν στον πρόεδρο να σφίξει τα λουριά, τόσο στη χώρα όσο και στους πολίτες της.
Καθώς οι δεσμοί της Ευρώπης με το Αζερμπαϊτζάν έχουν ενισχυθεί, η κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχει χειροτερέψει δραματικά. .
O Uzeyir Mammadli από την Nida, μια οργάνωση νεολαίας που απαγορεύεται από την κυβέρνηση, μας είπε ότι: «Η στήριξη της ΕΕ για το καθεστώς έχει αποδυναμώσει την κοινωνία των πολιτών και την αντιπολίτευση στη χώρα. Η ΕΕ διαθέτει τα οικονομικά και τα διπλωματικά μέσα για να επηρεάσει την κυβέρνησή μας, αλλά αρνείται να τα χρησιμοποιήσει». O Uzeyir έχει μπει στη φυλακή για ένα χρόνο μετά τη σύλληψή του σε μια ειρηνική διαδήλωση κατά της κυβέρνησης.
Ιταλία
Με συνολικό κόστος 45 δισεκατομμύρια δολάρια, ο αγωγός θα δημιουργήσει ένα τεράστιο εργοτάξιο με φορτηγά και εκσκαφείς καταπατώντας χωράφια, χιλιάδες χωριά, δάση, ερήμους και το βυθό της Αδριατικής.
Η κατασκευή ενός τέτοιου τεράστιου έργου υποδομών σε τόσες πολλές χώρες είναι μια περίπλοκη επιχείρηση, και για να γίνει πιο διαχειρίσιμο, ο αγωγός χωρίζεται σε διάφορα τμήματα. Ο Διαδριατικός Αγωγός (Trans Adriatic Pipeline - TAP) είναι το τελευταίο τμήμα του αγωγού και θα διέρχεται από τα ελληνο-τουρκικά σύνορα, μέσω της Αλβανίας, στο υποθαλάσσιο τμήμα της Αδριατικής Θάλασσας και θα εξέλθει στη μικρή πόλη του Melendugno στην περιοχή του Salento, στον ιταλικό νότο.
Λαϊκή Αντίσταση
Ο Alberto γεννήθηκε και μεγάλωσε στο αγρόκτημα. Ανησυχεί για τις επιπτώσεις του αγωγού στον τουρισμό, την αλιεία και τη γεωργία, ιδιαίτερα στην καλλιέργεια των ελαιόδεντρων, η οποία αποτελεί μία από τις κύριες πηγές εισοδήματος στην περιοχή. Κατά τη διάρκεια του περασμένου αιώνα ο πληθυσμός του Σαλέντο μειώθηκε καθώς οι άνθρωποι μετανάστευσαν σε μεγαλύτερες πόλεις. Για αρκετές δεκαετίες, η νεότερη γενιά, συμπεριλαμβανομένου του Alberto, προσπαθεί να οικοδομήσει ένα μέλλον που θα τους επιτρέπει να μείνουν στον τόπο όπου μεγάλωσαν και να προστατεύσουν την ομορφιά της γης.
«Μόλις που ενημερωθήκαμε για το πρόγραμμα. Η εταιρεία Trans Adriatic Pipeline, που εδρεύει στην Ελβετία, διοργάνωσε ενημερωτικές συναντήσεις, αλλά ήταν σαφές ότι υπήρχαν πολλές αβεβαιότητες. Κανείς δεν μπορούσε να μας πει σχετικά με τους κινδύνους που εμπλέκονται όσον αφορά στο περιβάλλον και στην υγεία. Δεν υπήρχε μία σωστή ανάλυση κόστους –οφέλους».
Ο Alberto αισθάνθηκε ότι έπρεπε να δράσει: «Αυτό αφορά το μέλλον μας. Ως πολίτες πρέπει να εμπλακούμε, κανείς δεν θα το κάνει για μας».
Ένα χρόνο μετά την έγκριση της αξιολόγησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων του TAP, το Σεπτέμβριο του 2014, Ο Νότιος Διάδρομος Φυσικού Αερίου προωθήθηκε περαιτέρω από την ιταλική κυβέρνηση και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Παρά αυτή την υποστήριξη η «Κίνηση Πολιτών κατά του TAP» ανακάλυψε ότι λιγότερες από τις 58 προϋποθέσεις για την έγκριση δεν είχαν εκπληρωθεί.
Λεπτομερείς πληροφορίες για το έργο ήταν δύσκολο να βρεθούν, καθώς η εταιρεία είναι εγγεγραμμένη στο καντόνι του Zug στην Ελβετία, μία χώρα με τις πιο μυστικοπαθείς δικαιοδοσίες στον κόσμο - φυσικά ο αγωγός ούτε καν θα περάσει από εκεί κοντά. Σε μία εκτίμηση κατά της ρύπανσης του περιβάλλοντος, η Κίνηση Πολιτώνεπεσήμανε παραλείψεις και ζήτησε συμπληρωματικές πληροφορίες και δοκιμές για την αντιμετώπιση των σεισμικών κινδύνων - ο αγωγός περνά μέσα από ένα από τα πιο ενεργά ρήγματα στην Ευρώπη - και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις στην περιοχή.
Ωστόσο η Κίνηση Πολιτώνείχε πιο θεμελιώδεις επικριτικές:
«Αμφισβητούμε επίσης το είδος του ενεργειακού συστήματος που τίθεται σε λειτουργία από τον TAP και τον αντίκτυπο που θα έχει στις ζωές των ανθρώπων από εδώ έως το Μπακού," εξηγεί ο Alberto.
«Όλο και περισσότεροι καλλιτέχνες άρχισαν να εμπλέκονται, κάτι που πήγε τη διαμαρτυρία σε ένα άλλο επίπεδο », λέει ο Marco Santoro Verri, ο μπασίστας του La Rocha, μια τοπική λαϊκή-πανκ μπάντα». Αλλά την ίδια στιγμή, η εταιρεία άρχισε να παίζει ραδιοφωνικά σποτ και να χορηγεί τεράστιες δημόσιες εκδηλώσεις ,όπως φεστιβάλ μουσικής, για να κερδίσει το κοινό».
«Ένιωσα ότι έπρεπε να αντιδράσoυμε, γι 'αυτό πρότεινα τη διοργάνωση του δικού μας φεστιβάλ Κατά του TAP», λέει ο Prima, ένας καλλιτέχνης reggae που ζει στο Melendugno. Ήταν μια στιγμιαία επιτυχία: «Πάνω από εκατό καλλιτέχνες δήλωσαν συμμετοχή για να παίξουν δωρεάν και περίπου 10.000 άνθρωποι ήρθαν να διασκεδάσουν μαζί μας πέρυσι τον Αύγουστο».
«Για μένα η μουσική είναι ένα εργαλείο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ευαισθητοποίηση των κοινωνικών ζητημάτων. Το φεστιβάλ Κατά του TAP ήταν ένα πολύ ισχυρό εργαλείο για να δείξει την τεράστια λαϊκή αντίσταση ενάντια σε αυτό το έργο».
Σύμφωνα με τον Poti «Το έργο θα αφήσει ένα μόνιμο σημάδι στη γη μας. Σε περιφερειακό επίπεδο, όλοι είναι εναντίον του. Ο αγωγός έχει επιβληθεί εκ των άνω και στερείται δημοκρατικής έγκρισης. Έχουμε κάνει τη θέση μας πολύ σαφή στις εθνικές αρχές, στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, αλλά μέχρι στιγμής αρνούνται να λάβουν υπόψη τα επιχειρήματά μας ή να ξεκινήσουμε διάλογο».
Για τον Poti αυτή η εκστρατεία δεν είναι μόνο για να διακοπεί η κατασκευή του αγωγού στην αυλή του σπιτιού του» - ο ίδιος θα ήταν εναντίον αυτής της κατασκευής, οπουδήποτε και αν τοποθετούνταν ο αγωγός.
«Δεν είμαι κατά της Ευρώπης», καταλήγει o Poti, «αντίθετα, αν η Ευρώπη θέλει να εξασφαλίσει τον ενεργειακό εφοδιασμό της, δεν χρειάζεται περισσότερο φυσικό αέριο, δεν χρειάζεται να εξαρτάται η ίδια από ένα αυταρχικό καθεστώς και δεν χρειάζεται να καταστρέψει το δικό της περιβαλλοντικό πλούτο και να διακινδυνεύσει την ασφάλεια των πολιτών της. Η Ευρώπη πρέπει να επενδύσει σε ένα διαφορετικό αποκεντρωμένο ενεργειακό μοντέλο βασισμένο σε βιώσιμες πηγές ενέργειας».
Ένα διαφορετικό ενεργειακό μοντέλο
Ο Alberto είναι πεπεισμένος ότι οι κοινότητες στο Salento είναι σε θέση να καλύψουν τις δικές τους ενεργειακές ανάγκες και να προσφέρουν μια ασφαλέστερη και πιο βιώσιμη λύση για τις ενεργειακές ανάγκες της Ευρώπης - μια που δεν περιλαμβάνει την κατασκευή νέων καταστροφικών αγωγών.
«Ανεξάρτητα από τα τεράστια οικονομικά, περιβαλλοντικά και κοινωνικά κόστη, ένας αγωγός είναι επίσης πολύ ευάλωτος. Είναι χιλιάδες χιλιόμετρα μακρύς, και ένα μόνο ατύχημα κατά μήκος της διαδρομής επηρεάζει όλους όσους εξαρτώνται από αυτό. Ένα δίκτυο εγκαταστάσεων μικρής κλίμακας είναι πολύ πιο ανθεκτικό. Εάν μία εγκατάσταση είναι εκτός λειτουργίας, μπορείτε ακόμα να βασιζόσαστε στις άλλες στο δίκτυό σας».
Λονδίνο
Μεγάλοι Επιχειρηματικοί Όμιλοι Παραγωγής Ενέργειας
Η BP και άλλες μεγάλες εταιρείες ενέργειας έχουν πιέσει επιτυχώς τα θεσμικά όργανα της ΕΕ να υποστηρίξουν το φυσικό αέριο αντί των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, τουλάχιστον από το 2011.
«Πιστεύουμε ότι θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και υπάρχει ένας ρόλος για το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο», δήλωσε εκπρόσωπος της BP, νωρίτερα φέτος.
Η έκθεση αυτή παρουσιάζει το φυσικό αέριο ως ένα καθαρό και αξιόπιστο μεταβατικό καύσιμο για την επίτευξη μιας οικονομίας χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Η περιγραφή της εν λόγω εταιρείας πετρελαίου είναι μία από τις οποίες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επέλεξε να υιοθετήσει. Οι ενεργειακές στρατηγικές της ΕΕ που θα δώσουν ένα τέλος στην εξάρτηση της ΕΕ από το φυσικό αέριο,θέτουν στο επίκεντρο τις νέες υποδομές φυσικού αερίου.
Οι Εναλλακτικές του Λονδίνου
«Το Λονδίνο είναι ο οικονομικός μοχλός του Ηνωμένου Βασιλείου, αλλά βασίζεται 100% από την ενέργεια που εισάγεται από το εξωτερικό, και αυτό είναι που μας κοστίζει δισεκατομμύρια. Θέλουμε να παράγουμε την ενέργειά μας σε τοπικό επίπεδο και με βιώσιμο τρόπο. Οι επενδύσεις προέρχονται από την κοινότητα και μένουν στην κοινότητα», λέει ο Agamemnon Otero ο οποίος διευθύνει την Repowering London, μια οργάνωση που βοηθά τις τοπικές κοινότητες να δημιουργήσουν τα δικά τους έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Στο Hackney, μια από τις πιο υποβαθμισμένες συνοικίες του Λονδίνου, η Repowering London έχει μόλις τελειώσει το τέταρτο ενεργειακό έργο της κοινότητας. Με τη βοήθεια των κατοίκων,έχει τοποθετήσει ηλιακούς συλλέκτες στις στέγες του κάθε κτηρίου της συνοικίας Bannister House, ένα συγκρότημα εργατικών κατοικιών. Ο «Αγαμέμνων» (Agamemnon) μας ξεναγεί.
« Ξεκινήσαμε αργά και σταθερά . Αλλά με την Hackney Energy ολοκληρώσαμε το τέταρτο από τα έργα μας και βοηθάμε στην πραγματοποίηση περισσότερων από είκοσι έργων που αναπτύσσονται μόνο στο Λονδίνο, αυτή τη στιγμή. Έχουμε αποδείξει ότι το μοντέλο λειτουργεί και υπάρχει ένα πραγματικό ενδιαφέρον για αυτά τα έργα μεταξύ των ανθρώπων».
«Βασικό συστατικό για την επιτυχία του είναι η ένταξη των κατοίκων σε κάθε βήμα του έργου, λέει ο Αγαμέμνονας: « Η Repowering δεν είναι μια εταιρεία που διαχειρίζεται ηλιακούς συλλέκτες ενέργειας στην ταράτσα σας. Θέλουμε οι πολίτες να διευθύνουν. Οι κάτοικοι είναι οι ιδιοκτήτες του συνεταιρισμού. Τα έσοδα εισρέουν πίσω σε αυτούς και επανεπενδύονται στην κοινότητα. Αν θέλετε να κάνετε τους ανθρώπους να συμμετέχουν, αυτός είναι ο μόνος τρόπος με τον οποίο μπορούμε να το κάνουμε».
Η Ann είναι μία από τους διευθυντές του έργου, αλλά συμμετέχει σε δραστηριότητες της κοινότητας στο συγκρότημα κατοικιών για μεγάλο χρονικό διάστημα. Γι 'αυτήν, η Hackney energy είναι κάτι πολύ περισσότερο από την ενέργεια. «Υπήρχαν πολλά προβλήματα γύρω από το συγκρότημα κατοικιών συμπεριλαμβανομένης της νεανικής εγκληματικότητας ακόμη και τις ανθρωποκτονίες», θυμάται. «Η Hackney energy βοήθησε να αναστρέψει την κατάσταση και κατάφερε να εμπλέξει τους νέους στο να κάνουν πράγματα για τον εαυτό τους. Αυτό μας επέτρεψε να είμαστε υπερήφανοι για την κοινότητα μας και πάλι».
Η Aisha έλαβε μέρος σε μια εκπαίδευση για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και βοήθησε στην προώθηση του έργου μεταξύ των κατοίκων. Την επηρέασε άμεσα. «Η εκπαίδευση με βοήθησε να ξαναβρώ δουλειά. Επίσης, μου έδωσε να καταλάβω καλύτερα πώς χρησιμοποιούμε την ενέργεια. Μαζί με τους ηλιακούς συλλέκτες, που μας βοήθησαν να μειώσουμε τους λογαριασμούς για το ηλεκτρικό ρεύμα».
«Ενεργειακή Φτώχια»
Η ενεργειακή ασφάλεια και η ανάγκη για να «αφήσουμε τα φώτα ανοιχτά» ήταν τα κύρια επιχειρήματα για την εισαγωγή περισσότερων ορυκτών καυσίμων. Αυτή η πολιτική έχει αποτύχει σε περισσότερα από ένα στα δέκα νοικοκυριά στην Ευρώπη και στο Ηνωμένο Βασίλειο που ήδη ζουν σε συνθήκες ενεργειακής φτώχιας, επειδή δεν μπορούν να πληρώσουν τους λογαριασμούς ρεύματος, ανεξάρτητα από το πόσα ορυκτά καύσιμα εισάγονται.
Σύμφωνα με την Ruth London: «Δεν χρειαζόμαστε περισσότερη ενέργεια, χρειαζόμαστε περισσότερη προσιτή ενέργεια που δεν ελέγχεται από τις μεγάλες ενεργειακές εταιρείες που καθορίζουν την τιμή και αποκομίζουν τεράστια κέρδη. Διάφορα μέτρα είναι αναγκαία για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχιαςόπου η περισσότερη στήριξη για κοινοτικά ενεργειακά έργα μπορεί να είναι ένα από αυτά. Είναι σίγουρα πιο αποτελεσματικό από την κατασκευή ενός ακόμα αγωγού».
Μία διαφορετική ενεργειακή «λεωφόρος»
Για μια μικρή ποσότητα φυσικού αερίου (2,5% της σημερινής κατανάλωσης στην ΕΕ), η Ευρώπη είναι η ίδια δέσμια στο αυταρχικό καθεστώς του Αζερμπαϊτζάν. Αυτή η πρόσθετη ενέργεια δεν θα πάει στους ανθρώπους που την έχουν ανάγκη, σε εκείνους που ζουν στην ενεργειακή φτώχια..
Ο Νότιος Διάδρομος Φυσικού Αερίου έρχεται με ένα τεράστιο τίμημα. Είναι ένα τίμημα που θα «καταβληθεί» από Αζέρους οι οποίοι αγωνίζονται για τη διαφάνεια, τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, αξίες που υποτίθεται ότι προάγει η Ευρώπη. Επίσης, θα πρέπει να καταβληθεί από τους ανθρώπους που ζουν κατά μήκος της διαδρομής του αγωγού που κινδυνεύουν να χάσουν τη γη και τα μέσα βιοπορισμού τους. Το τίμημα αυτό θα πρέπει να καταβληθεί από όλους τους Ευρωπαίους οι οποίοι εξαναγκάζονται σε ένα ρυπογόνο ενεργειακό σύστημα που ελέγχεται από μεγάλες εταιρείες ενέργειας.
Η πρώτη προτεραιότητα της κάθε ενεργειακής στρατηγικής θα πρέπει να είναι η αντιμετώπιση της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα στην Ευρώπη και όχι η κατασκευή νέων αγωγών. Πολιτικά και οικονομικά πρέπει να δοθεί έμφαση στις βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις που διαφοροποιούν την ιδιοκτησία, αυξάνουν το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα και θα μας επιτρέψουν να δημιουργήσουμε τις δικές μας ανανεώσιμες πηγές ενέργειας σε τοπικό επίπεδο, αντί να ψάχνουμε ενέργεια πέρα από τα ευρωπαϊκά σύνορα.
Όσο για σήμερα, οι Ευρωπαϊκοί φορείς λήψης αποφάσεων μας οδηγούν εσκεμμένα προς την αντίθετη κατεύθυνση, αλλά ακόμα δεν είναι πολύ αργά για να επιλέξουμε ένα διαφορετικό ενεργειακό μέλλον: ένα μέλλον όπου θα έχουμε μία καθαρή, οικονομικά προσιτή ενέργεια που θα ελέγχεται από τους πολίτες..
Ο Νότιος Διάδρομος Φυσικού Αερίου δεν αποτελεί μέρος αυτού του μέλλοντος.